Co oznacza skrót "IHK"?

W Niemczech obecnie istnieje 78 regionalnych Izb Przemysłowo-Handlowych (IHK - Industrie- und Handelskammer) oraz Izba Handlowa w Hamburgu. Są to samorządne korporacje prawa publicznego, które reprezentują interesy swoich członków wobec samorządów, rządów landów oraz polityki i opinii publicznej. Ze względu na bardzo niską frekwencję w wyborach przedstawicieli izb, ich reprezentatywność jest jednak ograniczona.

 

Izby, z powodu ustawowego członkostwa swoich członków, pozostają apolityczne.

 

Jako organizacja nadrzędna, Niemieckie Zrzeszenie Izb Przemysłowo-Handlowych (DIHK) reprezentuje interesy niemieckiej gospodarki wobec decydentów na szczeblu federalnym oraz instytucji europejskich, działając na zlecenie i w porozumieniu z IHK.

 

Wszystkie przedsiębiorstwa handlowe i przemysłowe, z wyjątkiem czysto rzemieślniczych, rolniczych oraz wolnych zawodów (które nie są wpisane do rejestru handlowego), są z mocy prawa członkami IHK i muszą płacić składki zgodnie z regulaminem odpowiedniej izby.

 

Izby pełnią funkcję instytucji egzaminacyjnych w ramach dualnego systemu kształcenia zawodowego oraz różnych certyfikacji w zakresie kształcenia zawodowego i zazwyczaj na zasadzie trójstronnej powołują egzaminatorów z grupy pracodawców, pracowników i nauczycieli szkół zawodowych.

 

Stosunki zagraniczne niemieckich przedsiębiorstw wspiera 130 dwustronnych Niemieckich Zagranicznych Izb Handlowych, delegatur i przedstawicielstw (AHK) niemieckiej gospodarki w 90 krajach na całym świecie. DIHK pełni funkcję koordynacyjną wobec Ministerstwa Gospodarki Federalnej oraz innych krajowych instytucji. Za pośrednictwem tych Izb Handlowych za granicą, rząd federalny realizuje państwowe wsparcie eksportu z budżetem rocznym w wysokości około 40 mln euro.

 

Administracja i struktura

Za zadania administracyjne odpowiada dyrektor generalny, który jest powoływany przez zgromadzenie plenarne (walne). Wybory do zgromadzenia plenarnego odbywają się co trzy do sześciu lat. Każde przedsiębiorstwo członkowskie ma jeden głos i każde może zgłosić kandydata do wyborów. Następnie przedsiębiorstwa są podzielone na grupy wyborcze według branży, a w zależności od wielkości IHK także według regionu. Liczba mandatów przypadających na grupę wyborczą nie jest proporcjonalna do liczby członków w tej grupie.

 

Przed każdymi wyborami komisja wyborcza określa przyszły podział miejsc i przedkłada go odchodzącemu zgromadzeniu plenarnemu do zatwierdzenia. Zgromadzenie plenarne może wybrać w drodze „pośrednich wyborów” dodatkowych członków do zgromadzenia plenarnego (kooptacja) lub dokonać wyboru uzupełniającego (wybory uzupełniające). Liczba członków wybranych w drodze pośrednich wyborów jest określona w ordynacji wyborczej (zazwyczaj maksymalnie 20%). Ci członkowie wybrani w drodze pośrednich wyborów nie mogą sami brać udziału w kolejnych wyborach.

 

Zgromadzenie plenarne zbiera się kilka razy w roku i decyduje o priorytetach działania IHK, finansach oraz sprawach zasadniczych. W sumie w 79 Izbach Przemysłowo-Handlowych w Niemczech jest około 5000 członków zgromadzeń plenarnych. W zgromadzeniu plenarnym mogą również uczestniczyć członkowie honorowi bez prawa głosu oraz główny dyrektor i jego zastępcy.

 

Obszary działalności

Izby Przemysłowo-Handlowe działają na następujących obszarach:

• polityka lokalizacyjna: Reprezentowanie ogólnych interesów regionalnej gospodarki wobec polityki, administracji i opinii publicznej, np. poprzez opinie dotyczące projektów legislacyjnych, wpływanie na procesy planistyczne, takie jak plany zagospodarowania przestrzennego, raporty koniunkturalne, publikowanie statystyk gospodarczych.
• zakładanie i wspieranie przedsiębiorstw: Doradztwo dla osób zakładających firmy, doradztwo sukcesyjne, organizowanie dni dla przedsiębiorców, prowadzenie baz danych dla osób zakładających firmy i przedsiębiorstw.
• kształcenie i doskonalenie zawodowe: Doradztwo w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego, organizowanie szkoleń i egzaminów (wydawanie ogólnokrajowych certyfikatów egzaminacyjnych IHK), opracowywanie koncepcji kształcenia i doskonalenia zawodowego.
• innowacje i środowisko: Doradztwo w zakresie innowacji i środków wsparcia, prowadzenie giełd technologicznych i recyklingowych oraz baz danych.
• działalność międzynarodowa: Wystawianie świadectw pochodzenia i karnetów, organizowanie dni krajowych, szkoleń z zakresu handlu zagranicznego, misji handlowych oraz udziału w targach zagranicznych, pośrednictwo w nawiązywaniu kontaktów handlowych.
• prawo i podatki: Udzielanie porad prawnych, ściganie naruszeń konkurencji, powoływanie biegłych, prowadzenie rejestru dłużników.
• działania strategiczne: Samorząd, dział personalny, windykacja składek członkowskich.

 

Izby wykonują swoje zadania w swoim imieniu lub za pośrednictwem założonych w tym celu spółek handlowych i stowarzyszeń.

 

Zainteresowania i tematy

Izby Przemysłowo-Handlowe reprezentują jako samorządne korporacje prawa publicznego interesy swoich członków wobec samorządów, rządów landów i regionalnych organów państwowych. Podlegają jedynie nadzorowi prawnemu landu. Wypełniają przy tym następujące zadania w swoich regionach:

• ochrona ogólnych interesów przedsiębiorców w swoim okręgu.
• wspieranie gospodarki handlowej, przy czym interesy poszczególnych gałęzi gospodarki lub przedsiębiorstw muszą być uwzględniane i wyważane (reprezentacja interesów regionalnej gospodarki).
• zapewnienie uczciwej konkurencji.
• wpływanie na przestrzeganie zasad etyki i dobrych obyczajów przez szanowanych kupców (zob. także szanowany kupiec).
• kompleksowa obsługa i wsparcie/doradztwo dla przedsiębiorstw członkowskich.
• publiczne powoływanie i zaprzysiężanie biegłych.
• sporządzanie opinii biegłych dla sądów i organów administracji (np. w odniesieniu do nazw firm).
• wydawanie świadectw pochodzenia i innych dokumentów potrzebnych w obrocie gospodarczym (np. karnetów w handlu zagranicznym).
• poświadczanie faktur handlowych.
• opiniowanie wniosków o uznanie niezbędności (UK).
• udzielanie zezwoleń na pośrednictwo ubezpieczeniowe.
• nadzór i wspieranie kształcenia zawodowego handlowego i przemysłowego, zwłaszcza w zakresie ustawy o kształceniu zawodowym.
• organizowanie szkoleń i kursów doskonalących zakończonych uzyskaniem uznanych certyfikatów IHK, np. kurs na tytuł specjalisty ds. handlu.

 

Do zadań Izb Przemysłowo-Handlowych nie należy reprezentowanie interesów socjalnych i pracowniczych.

 

W przeciwieństwie do innych organizacji gospodarczych, struktura IHK reprezentuje ogólny interes wszystkich reprezentowanych przez nią przedsiębiorstw gospodarczych. Izby Przemysłowo-Handlowe są prowadzone przez przedsiębiorców, przy czym przedsiębiorstwa mają ustawowy obowiązek członkostwa. 3,6 miliona przedsiębiorstw handlowych jest członkami IHK.

 

DIHK-Bildungs-gGmbH

DIHK-Bildungs-gGmbH opracowuje na zlecenie Izb Przemysłowo-Handlowych oraz Izb Handlowych za granicą produkty i usługi w zakresie kształcenia zawodowego, które są realizowane na poziomie regionalnym przez IHK, oraz wspólnie z ekspertami z praktyki ustala ogólnokrajowe standardy. Obejmuje to m.in. materiały dydaktyczne i edukacyjne do przygotowania się do egzaminów IHK, kontrolę postępów w nauce uczestników kursów IHK, rozwijanie cyfrowych mediów edukacyjnych i aplikacji, materiały marketingowe do promocji kształcenia zawodowego, ogólnokrajowe egzaminy doskonalące, ogólnokrajowe egzaminy z zakresu wiedzy i kompetencji specjalistycznych, szkolenia praktyczne z certyfikatem IHK, rozwijanie kursów certyfikacyjnych IHK, seminaria i warsztaty dla pracowników IHK/AHK/DIHK.

 

Członkostwo, podwójne członkostwo

• Członkostwo: Do Izby Przemysłowo-Handlowej należą, jeśli są opodatkowane podatkiem od działalności gospodarczej (Gewerbesteuer), osoby fizyczne, spółki handlowe, inne jednostki organizacyjne oraz osoby prawne prawa prywatnego i publicznego, które prowadzą działalność na terenie okręgu Izby Przemysłowo-Handlowej. Są one określane jako członkowie izby.
• Podwójne członkostwo: Niektóre przedsiębiorstwa są jednocześnie członkami IHK i Izby Rzemieślniczej, tzw. przedsiębiorstwa mieszane. Jest to zazwyczaj spowodowane tym, że przedsiębiorstwa rzemieślnicze (część A i częściowo B załącznika do HwO) prowadzą działalność handlową, na przykład salon samochodowy: przedsiębiorstwo to, jako jednostka sprzedająca nowe i używane samochody, czyli prowadząca działalność handlową, jest członkiem IHK. Jednak ze względu na swoją działalność jako rzemieślniczy warsztat samochodowy – z warsztatem – jest również członkiem HWK. Obowiązek składek do IHK w przypadku przedsiębiorstw mieszanych jest uzależniony od minimalnego progu obrotu. Przedsiębiorstwa mieszane o charakterze rzemieślniczym (część B2 załącznika do HwO) należą zasadniczo tylko do IHK, a jeśli przeważa działalność o charakterze rzemieślniczym, występuje podwójne członkostwo.

 

Rzadziej spotyka się podwójne członkostwa u rolników lub innych zawodów związanych z działalnością gospodarczą, które prowadzą działalność handlową.

 

Składki

Składki do IHK składają się z podstawowej opłaty oraz składki proporcjonalnej. Podstawowa opłata jest stopniowana w zależności od dochodów. Wyższe dochody prowadzą do wyższego obciążenia w ujęciu bezwzględnym, ale niższego w ujęciu procentowym.

 

Osoby fizyczne oraz spółki osobowe nie wpisane do rejestru handlowego nie płacą składek, jeśli ich dochód jest mniejszy niż 5200 euro. Nowi przedsiębiorcy są zwolnieni ze składek przez dwa lata, jeśli po raz pierwszy podejmują działalność gospodarczą. W trzecim i czwartym roku pobierana jest tylko podstawowa opłata, jeśli dochód nie przekracza 25 000 euro.

 

Zgromadzenia plenarne IHK ustalają składki w swoich regionach w budżecie lub uchwale gospodarczej. Decydująca jest suma podstawowej opłaty i stawki składki, która różni się w zależności od IHK:

• Przedsiębiorstwa z zyskiem 10 000 euro płacą od 1,0% (IHK Frankfurt nad Menem, stan na 2010 r.) do 2,3% (IHK Kolonia i IHK Schwerin, 2010 r.) składki.
• Przedsiębiorstwa z zyskiem 2,8 mln euro płacą od 0,114% (IHK Düsseldorf, 2010 r.) do 0,646% (IHK Poczdam, 2010 r.) składki.

 

Liczba IHK w poszczególnych landach:

• Badenia-Wirtembergia: 12
• Bawaria: 9
• Berlin: 1
• Brandenburgia: 3
• Brema: 1
• Hamburg: 1
• Hesja: 10
• Meklemburgia-Pomorze Przednie: 3
• Dolna Saksonia: 7
• Nadrenia Północna-Westfalia: 16
• Nadrenia-Palatynat: 4
• Saara: 1
• Saksonia: 3
• Saksonia-Anhalt: 2
• Szlezwik-Holsztyn: 3
• Turyngia: 3

Razem: 79

 

Zadania IHK

Zadania Izb Przemysłowo-Handlowych obejmują zgodnie z prawem dwa obszary:

• „reprezentowanie gospodarki handlowej wobec państwa”, oraz
• „wykonywanie zadań administracyjnych w dziedzinie gospodarki”.

 

Jednym z zadań IHK jest publiczne powoływanie i zaprzysiężanie biegłych. W obszarze finansowej wyceny nieruchomości, ta rola została w dużej mierze zastąpiona przez standard certyfikacji osób zgodnie z przepisami UE.

 

IHK są odpowiedzialne za kształcenie zawodowe w zawodach nieobjętych rzemiosłem zgodnie z ustawą o kształceniu zawodowym (zob. §71 BBiG).

 

Krytyka

Krytyka wobec Izb Przemysłowo-Handlowych pochodzi m.in. od ich członków, ale jest również wyrażana przez znanych ekspertów gospodarczych, takich jak były prezes BDI Hans-Olaf Henkel, który twierdzi: „Tego rodzaju państwowego paternalizmu nie ma już nigdzie indziej w Niemczech. Powinniśmy zostawić przedsiębiorcom decyzję, czy chcą korzystać z usług izb handlowych, czy nie.” 

 

Obowiązkowe członkostwo

Krytykowane jest w szczególności obowiązkowe członkostwo, które uniemożliwia przedsiębiorstwom wystąpienie z IHK, nawet jeśli IHK, na przykład w swoich ofertach w zakresie doskonalenia zawodowego, konkuruje ze swoimi członkami. Przedsiębiorstwa nie mogą wybrać, do której IHK chcą należeć.

 

W wyroku z dnia 23 czerwca 2010 roku, niemiecki Federalny Sąd Administracyjny (BVerwG) stwierdził: „Związki przymusowe są dozwolone tylko wtedy, gdy służą publicznym zadaniom, a ich utworzenie, w kontekście tych zadań, jest proporcjonalne.” W ten sposób BVerwG w odniesieniu do członkostwa jakościowo rozróżnia między pojęciami obowiązku a przymusu, co odpowiada ocenie obowiązkowego członkostwa w IHK jako „członkostwa przymusowego” przez jej krytyków.

 

W wyroku (1 BvR 2222/12 | 1 BvR 1106/13) z dnia 12 lipca 2017 roku, niemiecki Federalny Trybunał Konstytucyjny (BVerfG) stwierdził: „Obowiązek płacenia składek związany z obowiązkowym członkostwem w Izbach Przemysłowo-Handlowych nie budzi wątpliwości konstytucyjnych. Pierwszy Senat Federalnego Trybunału Konstytucyjnego to potwierdził i odrzucił skargi konstytucyjne dwóch członków izby. [...] Obowiązkowe członkostwo w Izbach Przemysłowo-Handlowych jest uzasadnione. Zadania normowane w § 1 IHKG odpowiadają typowemu połączeniu reprezentacji interesów, wspierania i zadań administracyjnych w samorządzie gospodarczym, które już wielokrotnie były uznawane przez Federalny Trybunał Konstytucyjny za uzasadniony cel obowiązkowego członkostwa. Obowiązkowe członkostwo zapewnia, że wszyscy regionalnie zainteresowani mogą wnosić swoje interesy i są one fachowo reprezentowane. Jest to także istotne w kontekście innych zadań Izb Przemysłowo-Handlowych, takich jak przeprowadzanie egzaminów i wydawanie świadectw.”