Podatek dochodowy w Niemczech (ESt, PIT)

Podatek dochodowy w Niemczech (Einkommensteuer, skrót: ESt, PIT) jest jednym z kluczowych podatków, nakładanych na dochody osób fizycznych. Podatek ten jest podatkiem wspólnotowym, co oznacza, że wpływy z niego są dzielone między rząd federalny, kraje związkowe i gminy. Głównym aktem prawnym regulującym ten podatek jest Ustawa o podatku dochodowym (Einkommensteuergesetz, EStG), która określa zasady obliczania i poboru podatku. Podstawą opodatkowania jest dochód do opodatkowania.

W 2021 roku podatek dochodowy oraz podatek od wynagrodzeń przyniosły niemieckiemu budżetowi około 290 miliardów euro, co stanowiło ponad jedną trzecią wszystkich dochodów podatkowych kraju.

Historia podatku dochodowego

Początki podatku dochodowego w Niemczech sięgają średniowiecza, kiedy to kościelne dziesięciny były pierwszymi formami opodatkowania osób fizycznych. Współczesna forma tego podatku została wprowadzona w Prusach w latach 1811-1813. W 1891 roku, pod kierunkiem ministra finansów Johannesa von Miquela, wprowadzono jednolity podatek dochodowy z obowiązkiem składania deklaracji oraz progresywną skalą podatkową.

W okresie Republiki Weimarskiej, za sprawą reformy finansowej Matthiasa Erzbergera w 1920 roku, podatek dochodowy został ujednolicony na poziomie Rzeszy. Po II wojnie światowej podatek ten przeszedł szereg zmian, w tym znaczną podwyżkę stawek podatkowych przez alianckie władze okupacyjne, a następnie liczne obniżki i modyfikacje w ramach kolejnych reform podatkowych.

Współczesny podatek dochodowy w Niemczech, w tym jego progresywny charakter oraz mechanizmy odliczeń i ulg, kształtował się przez kolejne dekady, osiągając obecny kształt poprzez liczne zmiany, takie jak wprowadzenie liniowej progresji w 1990 roku czy wprowadzenie "podatku od bogactwa" w 2007 roku.

Podstawa opodatkowania i zasady obliczania

Podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód do opodatkowania, który oblicza się, odejmując od sumy wszystkich dochodów przysługujące ulgi i odliczenia. Podstawowe kategorie dochodów obejmują dochody z działalności rolniczej, gospodarczej, pracy najemnej, działalności zawodowej, kapitału oraz najmu i dzierżawy.

Do obliczenia kwoty podatku stosuje się progresywną skalę podatkową, która dzieli dochód na kilka stref, z których każda jest opodatkowana według innej stawki. Dla osób samotnych podatek nalicza się od dochodu powyżej kwoty wolnej od podatku, która wynosiła 9 744 euro w 2021 roku. W zależności od wysokości dochodu stosowane są różne stawki, od 14% do 45%.

Obowiązek podatkowy i procedura rozliczeniowa

Podatek dochodowy w Niemczech obowiązuje osoby mające miejsce zamieszkania lub stały pobyt w Niemczech, a także osoby osiągające dochody z niemieckich źródeł, mimo że nie mieszkają w Niemczech. Rozliczenie podatku dochodowego opiera się na zasadzie opodatkowania rocznego, przy czym rok podatkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą mieć inny rok obrachunkowy, zależny od specyfiki działalności.

Deklaracja podatkowa może być składana zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej za pośrednictwem systemu ELSTER. Termin składania deklaracji upływa z końcem lipca roku następującego po roku podatkowym, choć możliwe jest uzyskanie przedłużenia terminu na wniosek podatnika.

Znaczenie finansowe i podział wpływów

Podatek dochodowy stanowi istotny element dochodów budżetu państwa oraz budżetów krajów związkowych i gmin. Dochody z tego podatku są dzielone w stosunku 42,5% dla rządu federalnego, 42,5% dla krajów związkowych oraz 15% dla gmin. Podział ten jest regulowany przez Konstytucję RFN (Grundgesetz) oraz ustawy szczegółowe.

W 2021 roku wpływy z podatku dochodowego wyniosły około 290 miliardów euro, z czego gminy otrzymały około 30 miliardów euro. Rozbieżności w dochodach między poszczególnymi regionami Niemiec są znaczące, co odzwierciedla różnice w lokalnym poziomie wynagrodzeń i wskaźnikach zatrudnienia.

Krytyka i wyzwania

Podatek dochodowy w Niemczech od lat jest przedmiotem krytyki ze względu na skomplikowane przepisy oraz liczne wyjątki i ulgi, które wprowadzają nieprzejrzystość systemu. Często podnoszona jest potrzeba uproszczenia systemu podatkowego oraz likwidacji niektórych ulg na rzecz obniżenia stawek podatkowych.

Krytykowana jest również tzw. zimna progresja, czyli wzrost obciążeń podatkowych wynikający z inflacji, przy braku odpowiedniej korekty progów podatkowych. Aby przeciwdziałać temu zjawisku, wprowadzono mechanizmy korygujące progi podatkowe o wskaźnik inflacji.

Podsumowanie

Podatek dochodowy w Niemczech jest jednym z najważniejszych podatków w systemie finansowym kraju, odgrywając kluczową rolę w finansowaniu zarówno rządu federalnego, jak i jednostek samorządu terytorialnego. Jego skomplikowany charakter oraz liczne mechanizmy ulg i odliczeń sprawiają, że jest on przedmiotem ciągłej debaty i propozycji reform.

Polecamy także inne artykuły:

Niemieckie A1 - do czego służy SV-Meldeportal?

26 sierpnia 2024

W dobie cyfryzacji, zarządzanie zobowiązaniami wobec systemu ubezpieczeń społecznych staje się coraz bardziej zautomatyzowane i

➞

Jak zgłosić "Gewerbe" dla spółki GmbH?

23 sierpnia 2024

Zakładanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH) w Niemczech wiąże się z koniecznością dopełnienia wielu formalności,

➞

Zarządzanie firmą w Niemczech

22 sierpnia 2024

Zarządzanie firmą w Niemczech jest procesem, który wiąże się z dużą odpowiedzialnością i wymaga szczegółowej