AHK TECH
IT TECHNOLOGY HUB
(+48) 225-310-554
ul. Grzybowska 87
PL 00-844 Warszawa
AHK TECH - Blogpost
Prawo Działalności Gospodarczej w Niemczech
Każdy początkujący przedsiębiorca stoi przed wieloma pytaniami, zanim podejmie pierwszy krok w kierunku samodzielnej działalności w Niemczech. Czym jest działalność gospodarcza i czym różni się od wolnych zawodów? Gdzie należy w RFN zarejestrować działalność gospodarczą i jakie formalności trzeba spełnić? Czy dla planowanej działalności istnieją specjalne obowiązki uzyskania zezwoleń lub nadzoru? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdą Państwo w niniejszym artykule.
I. PODSTAWOWE INFORMACJE I FORMALNOŚCI
Zanim można rozpocząć działalność gospodarczą, należy najpierw ustalić, czy zamierzona działalność zarobkowa kwalifikuje się jako działalność gospodarcza, czy też należy do wolnych zawodów. Często przy rejestracji działalności gospodarczej pojawiają się trudności lub opóźnienia z powodu niezachowania pewnych formalności lub niekompletnego złożenia dokumentów. Część I niniejszego informatora wyjaśnia istotne formalności, które muszą zostać spełnione w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Część II omawia zasadę swobody działalności gospodarczej oraz przedstawia różnice między działalnościami podlegającymi nadzorowi a działalnościami wymagającymi zezwoleń.
1. Definicja działalności gospodarczej
Pod pojęciem „działalność gospodarcza” rozumie się:
- samodzielną,
- dozwoloną,
- nastawioną na osiąganie zysku oraz
- trwałą działalność w obszarze gospodarczym.
Do działalności gospodarczej nie zalicza się produkcji podstawowej, wolnych zawodów oraz zwykłego zarządzania i korzystania z własnego majątku. Dopiero gdy wszystkie cztery wymienione powyżej warunki są spełnione, można mówić o przedsiębiorstwie gospodarczym.
Prawo działalności gospodarczej rozróżnia między „stałą działalnością gospodarczą” a „działalnością gospodarczą w podróży”. Do stałej działalności gospodarczej należy każdy przedsiębiorca, który nie prowadzi działalności gospodarczej w podróży.
Działalność gospodarczą w podróży prowadzi, zgodnie z definicją legalną z § 55 GewO, ten, kto prowadzi działalność gospodarczą bez wcześniejszego zamówienia poza swoją siedzibą lub bez jej posiadania, oferując towary lub przyjmując zamówienia na towary, oferując usługi lub przyjmując zamówienia na usługi, lub wykonując działalność rozrywkową jako artysta objazdowy lub w sposób zbliżony do artysty objazdowego.
Wykonywanie działalności gospodarczej w podróży wymaga zezwolenia. Kto chce prowadzić taką działalność, musi wcześniej złożyć wniosek o wydanie karty działalności gospodarczej w podróży w odpowiednim organie administracji powiatowej.
2. Działalność gospodarcza a produkcja podstawowa
Przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją podstawową nie zaliczają się do przedsiębiorstw gospodarczych. Do produkcji podstawowej należą rolnictwo i leśnictwo, ogrodnictwo i uprawa winorośli, rybołówstwo oraz górnictwo. Przedsiębiorstwa te mogą sprzedawać swoje produkty bez konieczności rejestrowania działalności gospodarczej.
3. Działalność gospodarcza a wolny zawód
Rozgraniczenie między działalnością gospodarczą a wolnymi zawodami często jest trudne. Definicja wolnych zawodów w prawie gospodarczym nie pokrywa się z definicją podatkową. W prawie gospodarczym mówi się o wolnych zawodach, gdy wykonywana jest „wolna działalność naukowa, artystyczna, literacka wyższego rodzaju lub usługi wyższego rodzaju, które wymagają wyższego wykształcenia”. Przez „wyższe wykształcenie” rozumie się ukończenie studiów wyższych lub studiów w szkole wyższej zawodowej.
Z kolei w prawie podatkowym, zgodnie z § 18 ustawy o podatku dochodowym (Einkommensteuergesetz - EStG), pojęcie wolnych zawodów definiowane jest jako „samodzielnie wykonywana działalność naukowa, artystyczna, literacka, dydaktyczna lub wychowawcza”. Do tej kategorii należą również wymienione w § 18 EStG tzw. „zawody katalogowe” takie jak lekarz, adwokat, notariusz, biegły rewident i doradca podatkowy. Ze względu na to, że pojęcie wolnych zawodów w prawie gospodarczym i podatkowym nie jest jednolite, często powstają trudności w rozgraniczeniu. Dla celów rejestracji działalności gospodarczej decydująca jest wyłącznie definicja z prawa gospodarczego. Aby mieć pewność, czy dana działalność kwalifikuje się jako działalność gospodarcza wymagająca rejestracji, zaleca się kontakt z właściwym urzędem skarbowym (Finanzamt) w przypadku wątpliwości co do kwalifikacji.
4. Zgłoszenie działalności gospodarczej
Wykonywanie wolnego zawodu nie wymaga zgłoszenia na podstawie przepisów prawa gospodarczego. Osoba prowadząca działalność gospodarczą zgłasza się bezpośrednio do urzędu skarbowego (Finanzamt) i ubiega się o nadanie numeru identyfikacji podatkowej.
Prowadzenie stałej działalności gospodarczej wymaga zgłoszenia zgodnie z § 14 GewO. Obowiązkowi zgłoszenia podlega również prowadzenie oddziału lub jednostki zależnej, przeniesienie siedziby przedsiębiorstwa oraz rozszerzenie lub zmiana działalności o usługi lub towary, które nie są typowe dla zgłoszonego rodzaju działalności, jak również zaprzestanie prowadzenia działalności. Właściwym organem jest gmina (Gemeinde), na terenie której znajduje się lub ma się znajdować przedsiębiorstwo.
Obowiązek zgłoszenia powstaje wraz z rozpoczęciem działalności gospodarczej, oddziału, jednostki zależnej lub ze zmianą przedmiotu działalności.
5. Osoby zobowiązane do zgłoszenia
Obowiązek zgłoszenia dotyczy przedsiębiorcy. Jest to osoba fizyczna lub prawna, która zamierza prowadzić działalność gospodarczą. Zgłoszenie może być dokonane osobiście lub przez pełnomocnika. W przypadku spółek osobowych nieposiadających osobowości prawnej (spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa) obowiązek zgłoszenia ciąży na wszystkich wspólnikach zarządzających, a nie na samej spółce, ponieważ nie ma ona osobowości prawnej. Również zarząd spółki akcyjnej (Aktiengesellschaft - AG) lub zarząd spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschränkter Haftung - GmbH) nie jest zobowiązany do zgłoszenia. Są to ustawowi przedstawiciele spółki i działają oni w jej imieniu i na jej rachunek, a więc nie prowadzą sami działalności gospodarczej. Nie zmienia tego fakt, że w zgłoszeniu działalności gospodarczej osoby prawnej należy również podać dane ustawowych przedstawicieli.
Dla celów zgłoszenia działalności gospodarczej obowiązują jednolite formularze w całym kraju. Można je otrzymać w gminie (Gemeinde).
6. Dokumenty wymagane do zgłoszenia działalności gospodarczej
Do zgłoszenia działalności gospodarczej wymagane są następujące dokumenty:
- Dowód osobisty lub paszport
- W przypadku pełnomocnictwa: pisemne pełnomocnictwo oraz dowód osobisty osoby udzielającej pełnomocnictwa i pełnomocnika
- Wypis z rejestru przedsiębiorców, rejestru stowarzyszeń lub rejestru spółdzielni w przypadku firm wpisanych do tych rejestrów (Handels-, Vereins- oder Genossenschaftsregister)
- W przypadku spółki z o.o. w organizacji: odpis aktu założycielskiego poświadczony przez notariusza oraz pełnomocnictwo założycieli potwierdzające, że działalność gospodarcza ma być prowadzona przed wpisem do rejestru przedsiębiorców.
- W przypadku działalności wymagającej zezwolenia: przedłożenie zezwolenia
- Jeśli chodzi o oddział zagranicznego przedsiębiorstwa, wymagane jest również przedłożenie uwierzytelnionego tłumaczenia wypisu z rejestru handlowego zagranicznego przedsiębiorstwa na język niemiecki. Z wypisu z rejestru handlowego muszą wynikać: nazwa (firma), siedziba, przedmiot działalności przedsiębiorstwa, data założenia oraz nazwiska ustawowych przedstawicieli zgłaszającej spółki. Ponadto należy przedłożyć pełnomocnictwo kierownika oddziału lub osoby zgłaszającej oddział do jego założenia. Pełnomocnictwo nie musi być uwierzytelnione, ale musi być podpisane przez ustawowego przedstawiciela wymienionego w rejestrze handlowym. Ponadto w urzędzie ds. działalności gospodarczej (Gewerbeamt) należy wskazać odpowiedzialną osobę kontaktową na terenie kraju.
7. Zaświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej
Po załatwieniu wszystkich formalności, przedsiębiorca otrzymuje w ciągu trzech dni „zaświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej” (Gewerbeschein). Jest to kopia formularza zgłoszeniowego przedstawionego do rejestracji działalności gospodarczej. Przesyłając tę kopię, urząd ds. działalności gospodarczej (Gewerbeamt) potwierdza odbiór zgłoszenia działalności gospodarczej. Jednocześnie przedsiębiorca może za pomocą tej kopii w każdej chwili udowodnić, że spełnił obowiązek zgłoszenia zgodnie z § 14 GewO.
Uwaga!
Zaświadczenie nie stanowi potwierdzenia uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej i nie zastępuje ewentualnego wymaganego zezwolenia.
Kopia zgłoszenia działalności gospodarczej jest przekazywana przez urząd ds. działalności gospodarczej zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych do następujących instytucji:
- Urząd Statystyczny i Przetwarzania Danych (Landesamt für Statistik und Datenverarbeitung)
- Urząd Skarbowy (Finanzamt)
- Urząd Nadzoru Działalności Gospodarczej (Gewerbeaufsichtsamt)
- Izba Przemysłowo-Handlowa (Industrie- und Handelskammer)
- Izba Rzemieślnicza (Handwerkskammer)
- Urząd Miar (Eichamt)
- Federalna Agencja Pracy (Bundesagentur für Arbeit)
- Niemieckie Stowarzyszenie Ubezpieczeń Wypadkowych e. V. (Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung e. V.)
- Organy celne (Zollverwaltung)
II. DZIAŁALNOŚCI PODLEGAJĄCE NADZOROWI I WYMAGAJĄCE ZEZWOLENIA
W Niemczech obowiązuje zasada swobody działalności gospodarczej (Gewerbefreiheit). Oznacza to, że co do zasady, prowadzenie działalności gospodarczej nie wymaga specjalnego zezwolenia ani wykazania szczególnych kwalifikacji. Działalność gospodarczą może zatem prowadzić każdy, bez konieczności posiadania szczególnych kwalifikacji zawodowych lub spełniania innych wymogów.
Zasada swobody działalności gospodarczej jest jednak ograniczona w przypadku niektórych branż. W takich przypadkach państwo widzi potrzebę szczególnej ochrony i przejmuje funkcję nadzoru, ponieważ prowadzenie działalności gospodarczej może dotyczyć szczególnie wrażliwych dóbr prawnych. Prawo rozróżnia działalności podlegające nadzorowi od działalności wymagających zezwolenia.
1. Działalności podlegające nadzorowi
Celem regulacji, która poddaje niektóre działalności nadzorowi państwowemu, jest ochrona klientów w branżach uznanych za „wrażliwe” z punktu widzenia prawa gospodarczego. Dlatego każda osoba, która chce prowadzić działalność podlegającą nadzorowi, musi najpierw przedstawić zaświadczenie o niekaralności (polizeiliches Führungszeugnis) oraz wypis z centralnego rejestru działalności gospodarczej (Gewerbezentralregister) w celu udowodnienia swojej osobistej wiarygodności.
§ 38 GewO wymienia znaczną część działalności gospodarczych podlegających nadzorowi. Istnieją jednak również przypadki uregulowane specjalnymi ustawami (np. ustawa o lekach - Arzneimittelgesetz, ustawa o działalności bankowej - Kreditwesengesetz).
Do działalności podlegających nadzorowi należą m.in. następujące działalności:
- Agencje informacyjne i detektywistyczne (Auskunftei und Detektei)
- Pośrednictwo małżeńskie i partnerskie (Ehe- und Partnerschaftsvermittlung)
- Handel używanymi dobrami (wartościowe dobra konsumpcyjne, pojazdy mechaniczne i rowery, metale szlachetne, kamienie szlachetne, złom) (Gebrauchtwarenhandel)
- Sprzedaż i montaż urządzeń zabezpieczających budynki (Vertrieb und Einbau von Gebäudesicherungseinrichtungen)
- Usługi ślusarskie (Schlüsseldienste)
- Biura podróży (Reisebüro)
- Pośrednictwo w wynajmie zakwaterowania (Unterkunftsvermittlung)
2. Działalności wymagające zezwolenia
Wymagania stawiane przedsiębiorcom w przypadku działalności wymagających zezwolenia są znacznie wyższe niż w przypadku działalności podlegających nadzorowi. Obowiązek uzyskania zezwolenia dotyczy działalności, które ze względu na nadużycia i niedbałość mogą zagrażać dobru publicznemu i ochronie określonych grup osób. W przeciwieństwie do działalności podlegających nadzorowi, znaczna część branż wymagających zezwolenia jest uregulowana specjalnymi ustawami. Odpowiednie warunki uzyskania zezwoleń wynikają z przepisów szczególnych. Przedsiębiorca, poza wykazaniem osobistej wiarygodności, musi zazwyczaj wykazać również zdolność finansową przedsiębiorstwa. Ponadto, w przypadku niektórych działalności wymagających zezwolenia, konieczne jest również wykazanie wymaganej wiedzy fachowej oraz posiadanie ubezpieczenia od odpowiedzialności zawodowej.
Do działalności wymagających zezwolenia należą m.in. następujące działalności:
- Firmy holownicze (Abschleppunternehmen)
- Praca tymczasowa (Arbeitnehmerüberlassung)
- Obrót lekami (hurt, import, eksport i produkcja) (Arzneimittel: Großhandel, Import, Export u. Herstellung)
- Działalność bankowa (Bankgeschäfte)
- Deweloperzy i zarządcy budowlani (Bauträger und Baubetreuer)
- Branża ochroniarska (Bewachungsgewerbe)
- Pośrednictwo kredytowe (Darlehensvermittlung)
- Usługi finansowe (Finanzdienstleistungen)
- Pośrednictwo w inwestycjach finansowych oraz doradztwo inwestycyjne oparte na honorarium (Finanzanlagenvermittlung und Honorar-Finanzanlagenberatung)
- Prowadzenie restauracji z podawaniem alkoholu (Gaststättenbetrieb mit Alkoholausschank)
- Transport materiałów niebezpiecznych (Gefahrguttransporte)
- Pośrednictwo nieruchomości (Immobilienmakler)
- Przewóz osób (Personenbeförderung)
- Lombardy (Pfandleiher)
- Działalność gospodarcza w podróży (Reisegewerbe)
- Salony gier (Spielhalle)
- Pośrednictwo ubezpieczeniowe i doradztwo (Versicherungsvermittlung und -beratung)
Ze względu na dużą liczbę działalności wymagających zezwoleń oraz szczegółowe przepisy prawne, pominięto tutaj ich pełny wykaz, zwłaszcza w odniesieniu do zawodów rzemieślniczych. W związku z tym, aby uzyskać szczegółowe informacje na temat warunków uzyskania zezwoleń oraz innych działalności wymagających zezwolenia, zaleca się kontakt z odpowiednim organem wydającym zezwolenia (Erlaubnisbehörde) lub z lokalną Izbą Przemysłowo-Handlową (Industrie- und Handelskammer).
Polecamy także inne artykuły:
AHK TECH
IT TECHNOLOGY HUB
ul. Grzybowska 87
PL 00-844 Warszawa
(+48) 225-310-554
Dołącz do nas na:
Chcemy, by Warszawa była wielka. Wierzymy, że jest wielką.
W naszym hubie kreślimy plany, robimy szkice wielkiej Warszawy przyszłości.
Strona chroniona prawem autorskim! | Polityka prywatności | Impressum
Seitedesign und Management: Maciej Pikuliński